De muziekindustrie is een dynamische wereld waar creativiteit en innovatie centraal staan. Soms staan bescherming van bestaande creaties en het maken van nieuw werk op gespannen voet. Twee veelvoorkomende technieken die muzikanten gebruiken om nieuwe nummers te creëren, zijn interpolatie en sampling. Maar wat zijn de verschillen tussen deze twee, en wat zijn de juridische implicaties? In deze blog duiken we diep in deze kwesties, met aandacht voor auteursrecht en naburige rechten, en bespreken we de beroemde zaak Kraftwerk vs. Pelham (ECLI:EU:C:2019:624). We geven ook praktische tips voor het vragen en verkrijgen van toestemming voor het gebruik van muziek bij sampling en interpolaties.
Wat is sampling?
Sampling is het proces waarbij een stukje muziek (een sample) uit een bestaand nummer wordt gehaald en opnieuw wordt gebruikt in een nieuw nummer. Dit kan variëren van een korte drumbeat tot een herkenbare melodie of zanglijn. Sampling is populair in genres zoals hip-hop, pop en elektronica, waar het hergebruiken van iconische geluiden een belangrijk onderdeel is van de muzikale creatie. Kort gezegd; sampling is de hoeksteen van het huidige muzikale landschap.
Juridische aspecten van sampling
Bij sampling komt veel kijken op juridisch gebied. Omdat een sample direct afkomstig is uit een bestaand opgenomen nummer, moet de artiest toestemming krijgen van zowel de eigenaar van de auteursrechten van de compositie (meestal de songwriter, componist en/of uitgever) als de eigenaar van de masterrechten (meestal het artiest of het platenlabel).
De zaak Kraftwerk vs. Pelham is een belangrijke referentie in de wereld van sampling. In deze zaak klaagde de band Kraftwerk de Duitse producent Moses Pelham aan voor het gebruik van een twee seconden durende sample uit hun nummer “Metall auf Metall” in zijn track. Het Europese Hof van Justitie oordeelde dat zelfs een zeer korte sample auteursrechtelijk beschermd kan zijn, tenzij deze zodanig is veranderd dat hij niet herkenbaar is.
Wat is interpolatie?
Interpolatie is het opnieuw opnemen van een melodie of een deel van een bestaand nummer, in plaats van een directe, bestaande sample te gebruiken. Dit betekent dat een artiest de originele compositie herspeelt of zingt en opneemt in hun eigen stijl. Interpolatie is minder juridisch complex dan sampling, maar vereist nog steeds toestemming van de eigenaar van de auteursrechten van de originele compositie (of tekst).
Juridische aspecten van interpolatie
Hoewel interpolatie eenvoudiger lijkt dan sampling, zijn er nog steeds belangrijke auteursrechtelijke kwesties om in gedachten te houden. De originele songwriter, componist en/of uitgever moet toestemming geven voor het gebruik van de compositie en/of tekst. Omdat er geen directe opname wordt gebruikt, hoeft er geen toestemming van de eigenaar van de masterrechten te worden verkregen.
Auteursrecht en naburige rechten
Bij zowel sampling als interpolatie spelen auteursrecht en naburige rechten een grote rol.
Het auteursrecht beschermt de originele compositie en tekst, terwijl de naburige rechten de uitvoering en opname van die compositie en tekst beschermen.
In veel landen, waaronder Nederland, blijven deze rechten tientallen jaren van kracht, wat betekent dat het onrechtmatig gebruiken van een sample of interpolatie juridische vaak consequenties heeft, zelfs decennia na de originele release. Je kan hierbij denken aan afdracht van winst, schadevergoeding en rechtszaken. Big risks dus, want ook de juridische kosten moeten door de verliezende partij worden gedekt.
Auteursrecht
Het auteursrecht geeft de maker van een origineel werk (zoals een liedje) het exclusieve recht om dit werk openbaar te maken en te verveelvoudigen. Verveelvoudigen betekent zoveel als kopiëren, wijzigen en vastleggen. Dit recht kan worden overgedragen of in licentie gegeven, wat betekent dat anderen het werk kunnen gebruiken, mits ze hiervoor toestemming hebben gekregen. Overdragen moet per ondertekend contract, anders is het niet geldig. Dit geldt ook voor een exclusieve licentie. Een niet-exclusieve licentie hoeft niet per contract, maar dat is wel aan te raden.
Naburige rechten
Naburige rechten beschermen de prestaties en opnames van uitvoerende kunstenaars, producenten van fonogrammen, en omroeporganisaties. Deze rechten zorgen ervoor dat niet alleen de originele maker van een compositie, maar ook degenen die betrokken zijn bij de opname en verspreiding, beschermd zijn. Hierbij geldt in grote lijnen hetzelfde als dat ik net beschreef over overdracht en licenties.
Samenvatting van verschil tussen interpolatie en de rest
Even op een rijtje:
- > Bij een interpolatie wordt een deel van een werk opnieuw gebruikt in een nieuw werk.
- > Bij een heropname wordt bestaande compositie of tekst opnieuw uitgevoerd en opgenomen, bijvoorbeeld geen toestemming te hoeven vragen aan de mastereigenaar.
- > Bij een sample wordt een bestaand werk en een bestaande opname verwerkt in nieuwe muziek. De sample wordt verwerkt in een nieuw nummer.
- > Een cover is een 1-op-1 uitvoering van een bestaand werk. Er verandert niets, behalve de uitvoering ervan.
- > Een remix verandert een muziekwerk in de kern, waarbij delen van de oorspronkelijke versie worden overgenomen in het afgeleide werk.
- > Een bootleg is een remix waarvoor geen toestemming gevraagd. Kei-illegaal dus 😉
De links bij de betreffende termen leiden naar blogs over dat onderwerp.
Tips voor afspraken over interpolatie en sampling
Het verkrijgen van de juiste toestemming en licenties is cruciaal bij zowel sampling als interpolatie. Hier zijn enkele praktische tips om ervoor te zorgen dat je juridisch gedekt bent:
1. Identificeer de rechthebbenden
Voordat je een sample of interpolatie gebruikt, moet je precies weten wie de rechthebbenden zijn. Dit kunnen de componist, de tekstschrijver, de uitgever en het platenlabel zijn. Een goed beginpunt is de titelcatalogus van BumaStemra en de credits op Spotify, YouTube of Discogs.
2. Vraag om toestemming
Neem contact op met de rechthebbenden om toestemming te vragen. Wees duidelijk over welk deel van hun werk je wilt gebruiken en hoe je van plan bent het te gebruiken.
3. Sluit een licentieovereenkomst
Een licentieovereenkomst moet gedetailleerde voorwaarden bevatten, zoals de duur van het gebruik, de territoriale reikwijdte, het medium, de vergoeding, en hoe het werk precies zal worden gebruikt. Het is verstandig om juridisch advies in te winnen bij het opstellen van deze overeenkomsten.
4. Meten is weten
Zorg ervoor dat je je aan alle voorwaarden van de licentieovereenkomst houdt en dat de licentie passend blijft. Dit omvat het tijdig betalen van vergoedingen en het respecteren van de grenzen van het gebruik zoals afgesproken. Loop je tegen die grenzen aan, probeer de taart dan te vergroten en onderhandel opnieuw over de voorwaarden.
Advies over interpolatie, sampling en muziekcontracten?
Het navigeren door de juridische aspecten van sampling en interpolatie kan complex zijn, maar met de juiste kennis en voorbereiding kun je problemen voorkomen en je creatieve visie realiseren.
Zorg ervoor dat je altijd de nodige toestemming krijgt en dat je licentieovereenkomsten goed op orde hebt.
Heb je hulp nodig bij het opstellen van licentieovereenkomsten of advies over auteursrechtelijke kwesties? Neem contact met ons op!
