#RespectTheCreators: hoe zit het precies met persoonlijkheidsrechten van muziekproducers op sociale media?

#RespectTheCreators is een campagne over het erkennen van muziekproducers op sociale media. Toen ik in 2023 voor het eerst door een keynote speech van Frank Nitzinsky (Ghost In The Machine) van deze campagne hoorde was ik gelijk om en aan. Waar het om gaat? Veel dj’s posten filmpjes van zichzelf op sociale media. De muziek die daarin voorkomt, is zelden door die artiesten zelf gemaakt. Sowieso is het met naamsvermelding van de muziek van andere slechts gesteld. Ruim 90% doet dit niet. Als je daarbij bedenkt dat maar 3% van de artiesten eigen muziek draait en post, dan begrijp je het probleem: daar zit dus een enorm gat tussen, met muziekproducers als de grote verliezer. Daar moet wat aan gebeuren.

Juridische achtergrond bij #RespectTheCreators: persoonlijkheidsrechten

De campagne #RespectTheCreators draait op ethiek, maar heeft een sterke juridische onderbouwing. Hierbij speelt (voor ons in Nederland) artikel 25 van de Auteurswet een belangrijke rol. Ik ben normaal niet zo’n mega-fan van het weergeven van wetsartikelen. Maar, omdat dit artikel nu echt een kernfunctie heeft, maak ik daarop een uitzondering. Buckle up, let’s go:

Artikel 25 Auteurswet

Lid 1

De maker van een werk heeft, zelfs nadat hij zijn auteursrecht heeft overgedragen, de volgende rechten:

a. het recht zich te verzetten tegen openbaarmaking van het werk zonder vermelding van zijn naam of andere aanduiding als maker, tenzij het verzet zou zijn in strijd met de redelijkheid;

b. het recht zich te verzetten tegen de openbaarmaking van het werk onder een andere naam dan de zijne, alsmede tegen het aanbrengen van enige wijziging in de benaming van het werk of in de aanduiding van de maker, voor zover deze op of in het werk voorkomen, dan wel in verband daarmede zijn openbaar gemaakt;

c. het recht zich te verzetten tegen elke andere wijziging in het werk, tenzij deze wijziging van zodanige aard is, dat het verzet zou zijn in strijd met de redelijkheid;

d. het recht zich te verzetten tegen elke misvorming, verminking of andere aantasting van het werk, welke nadeel zou kunnen toebrengen aan de eer of de naam van de maker of aan zijn waarde in deze hoedanigheid.

Lid 2

De in het eerste lid genoemde rechten komen, na het overlijden van de maker tot aan het vervallen van het auteursrecht, toe aan de door de maker bij uiterste wilsbeschikking aangewezene.

Lid 3

Van het recht, in het eerste lid, onder a genoemd kan afstand worden gedaan. Van de rechten onder b en c genoemd kan afstand worden gedaan voor zover het wijzigingen in het werk of in de benaming daarvan betreft.

Lid 4

Heeft de maker van het werk het auteursrecht overgedragen dan blijft hij bevoegd in het werk zodanige wijzigingen aan te brengen als hem naar de regels van het maatschappelijk verkeer te goeder trouw vrijstaan. Zolang het auteursrecht voortduurt komt gelijke bevoegdheid toe aan de door de maker bij uiterste wilsbeschikking aangewezene, als redelijkerwijs aannemelijk is, dat ook de maker die wijzigingen zou hebben goedgekeurd.

Nou, viel best mee toch? Je bent lekker bezig!

Wat betekenen artikel 25 Auteurswet en persoonlijkheidsrechten in de praktijk voor #RespectTheCreators?

Vaak wordt gedacht dat het persoonlijkheidsrecht, het recht op naamsvermelding inhoudt. Dat klopt qua gedachte wel. Echter, als je het artikel hierboven goed leest, dan staat er dat je als maker een recht van verzet hebt. Je hebt dus niet sowieso een recht, maar je hebt een recht om iets te doen. Dus; de barricades op! Producers kunnen zich dus verzetten tegen de openbaarmaking van hun werk zonder de vermelding van hun naam als maker.

Uitzonderingen op verzetsrecht

Voor het inroepen van dit verzet tegen openbaarmaking zonder goede naamsvermelding gelden wel een aantal vereisten of uitzonderingen:

1. De regeling geldt uiteraard alléén als er sprake is van een auteursrechtelijk beschermd werk. Wat dat is en wanneer daaraan – ook in het kader van AI – is voldaan, lees je in dit artikel;
2. Verzet mag niet onredelijk zijn (artikel 25 lid 1 sub a Aw);
3. Er is geen afstand gedaan van het recht op verzet tegen openbaarmaking zonder naamsvermelding (artikel 25 lid 3 Aw);
4. Bij overleden makers moeten de persoonlijkheidsrechten zijn overgedragen door codicil / testament.

Overdracht van rechten staat niet gelijk aan verlies van verzetsmogelijkheden

Het is verder van groot belang om op te merken dat muziekproducers deze verzetsrechten óók kunnen uitoefenen als zij hun muziekrechten hebben overgedragen. Deze rechten zijn dus niet in de overdracht betrokken. Maar let op; er kan dan wel weer afstand van zijn gedaan.

Wat houdt het ‘recht op naamsvermelding’ eigenlijk in?

Je kan je als maker op grond van de wet dus verzetten als jouw eigen naam niet bij de openbaarmaking op bijvoorbeeld sociale media wordt vermeld. Dus, als iemand jouw muziek gebruikt in zijn/haar/hen filmpje, dan moet daarbij jouw naam worden vermeld, als jij je verzet tegen het ontbreken daarvan. Hoe dat praktisch moet, daar kom ik later op terug.

Daarnaast kun je je verzetten tegen de vermelding van de naam van iemand anders bij jouw werk. Hetzelfde geldt als jouw naam bij het werk van iemand anders staat.

Het gaat dus eigenlijk niet op een recht op naamsvermelding, maar eerder om een verzet tegen openbaarmaking zonder jouw naam erbij. Maar het één creëert een situatie waar je niets voor hoeft te doen en het anders geeft je een recht óm iets te doen. Dat verzetsrecht vraagt dus om een actieve handeling. Dat is belangrijk, dus ik herhaal het nog maar eens.

Collab met andere muziekproducer; how to #RespectTheCreators?

Heb je met je mattie aan een track gewerkt, dan hebben jullie beiden een ‘recht op naamsvermelding’. Nice. Dit staat trouwens geregeld in artikel 26 van de Auteurswet. Meer specifiek is in dit artikel bepaald dat als twee of meer personen een gemeenschappelijk auteursrecht op een zelfde werk hebben, kunnen zij dit recht allebei uitoefenen, tenzij anders is overeengekomen.

De grote vraag is: hoe dan?

Ha, eindelijk een normale, juiste, leesbare en begrijpelijke toepassing van de vraag c.q. uitdrukking “hoe dan”. Los van deze kleine persoonlijke ergernis over taalgebruik (het antwoord is immers bijna altijd echt volstrekt logisch, eenvoudig en te simpel om eigenlijk uit te moeten leggen), is het in dit kader een terechte vraag.

Verzetsplichten

Hoe verzet je je nou op een juiste manier? To be honest, ik weet het antwoord niet, maar laten we er even samen over brainstormen van gedachten wisselen:

• Ligt hier misschien een rol voor de collectieve rechtenorganisaties? Ok, BumaStemra is on board doet mee, maar we moeten nog goed kijken naar de exacte uitwerking daarvan. Misschien kan het worden opgenomen in de exploitatielicenties. Er zou ook een soort algemene opt-out kunnen komen, net als bij AI. Zie daarover bijvoorbeeld dit artikel voor Backstage Legal.
• Helpt een algemeen model als verzetsverklaring op een sociale media-profiel? Dat zou best kunnen. Maar, misschien is dit te breed en kijkt niet iedereen op het profiel, maar alleen naar de posts en bekendmaking van de relevante muziek.
• Volstaat het sturen van een berichtje als je ziet dat iemand jouw muziek gebruikt? Zou het helpen als hiervoor een modelbericht wordt gedeeld?
• Moet de wet gewoon ‘eventjes’ worden aangepast? Van recht op verzet naar recht op naamsvermelding, met directe consequentie dat als dat niet is gebeurd en het redelijkerwijs wel mogelijk was, dat er dan direct sprake is van inbreuk op het recht van de producer.
• Zou er een functie bij mediaplatforms moeten komen die 1) de muziek scant en 2) alleen een upload toestaat als jij kan aantonen dat je als eigenaar beschikt over de ISWC (International Standard Musical Work Code)? Dat lijkt mij best een goed idee, maar weer praktisch lastig te bewerkstelligen.

Suggesties voor verbetering?

Zoals je ziet, zijn we er nog niet helemaal. Hebben jullie ideeën, suggesties, input of iets soortgelijks? Belangrijk is in ieder geval een stukje bewustwording. Door dit te lezen draag je bij aan een betere (elektronische) muziekindustrie. Dank daarvoor!

Internationale werking van persoonlijkheidsrechten

Geldt dit alleen voor Nederland? Nee, zeker niet. Zoals met de meeste wetgeving het geval is, is dit gebaseerd op internationale verdragen. Artikel 25 van de Auteurswet vloeit internationaal gezien voort uit artikel 6bis van de Berner Conventie. Bij de Berner Conventie zijn 168 landen aangesloten.

Morele rechten en de vernietiging van kunstwerken

Wil je meer weten over de toepasselijkheid van morele rechten a.k.a. persoonlijkheidsrechten in het kader van de vernietiging van kunstwerken? Lees dat dit blog.

Wat kun je voor #RespectTheCreators doen als dj, promotor en platform?

DJ’s hebben een verantwoordelijkheid als het gaat om het kenbaar maken van de makers van de muziek die zij in hun posts gebruiken. Hetzelfde geldt voor promotors bij aftermovies, of boekingskantoren, of managers, of wie dan ook die iets posts. Maar met name bij DJ’s speelt dit een rol. Want, zonder naamsvermelding de suggestie kan worden gewekt dat de muziek die in je posts een rol speelt, door jou zelf is gemaakt. Zoals gezegd, is dit gemiddeld maar in 3% van de gevallen relevant. Zowel op juridisch- als ethisch vlak is het daarom belangrijk om respect te geven aan de creators van de muziek die je gebruikt.

Track ID: Mason feat. Shingai – Bang Bang (instrumental mix)
Voice-over: Madara Pērkone
Video: The Best Social

Campagnepartners

De #RespectTheCreators campagne wordt ondersteund door onder meer de Association For Electronic Music (AFEM), BumaStemra, fabric, Richie Hawtin, Aslice, Label Worx en natuurlijk volledige steun vanuit Backstage Legal.

Heb je vragen over jouw rechten als muziekproducer?

Bewustzijn van je rechten vergroot de controle over je contracten. Daar komen slimme deals uit voort. Slimme deals leiden tot meer ruimte om te doen waar je goed in bent en waar je hart ligt: muziek maken. Ik kan je daarbij helpen. Wil je meer weten over mijn dienstverlening en tarieven, neem dan gerust contact op.