Sinds 7 juni 2022 geldt er in Nederland een transparantieplicht voor exploitanten van onder meer muziek, televisie, film en geschreven werken. Je kunt daarbij met betrekking tot muziek denken aan muziekuitgevers en platenmaatschappijen. De regeling houdt een verplichting voor de exploitant in om ieder jaar een actueel, relevant en volledig overzicht van de exploitatie te geven. Dat overzicht moet begrijpelijke informatie bevatten over (met name) de exploitatiewijzen, de gegenereerde inkomsten en de verschuldigde vergoeding. Het doel is om de auteur of uitvoerend kunstenaar in staat te stellen om te kijken of hij/zij/hen een redelijke vergoeding krijgt en of er door de exploitant voldoende geëxploiteerd is. Dat houdt dan weer verband met het recht om je rechten terug te vragen als er te weinig geëxploiteerd wordt; de non usus-regeling.
Auteurscontractenrecht
Deze wetsbepalingen maken onderdeel uit van het zogenaamde Auteurscontractenrecht. Dat is in 2015 een aanvulling geweest op de Auteurswet. Het doel van die aanvulling was om de positie van auteurs en artiesten te verbeteren.
DSM-richtlijn
Deze wetgeving, inclusief de in 2022 toegevoegde transparantieplicht, is Europees geharmoniseerd. Dat betekent dat de regels (om en nabij) in elk land hetzelfde zijn. De Europese regeling over transparantie is opgenomen in artikel 19 van de EU Digital Single Market Copyright Directive. Voluit en in het Nederlands heet deze regeling Richtlijn (EU) 2019/790 van het Europees Parlement en de Raad van 17 april 2019 inzake auteursrechten en naburige rechten in de digitale eengemaakte markt en tot wijziging van Richtlijnen 96/9/EG en 2001/29/EG. Kort gezegd; de DSM-richtlijn.
Artikel 25ca van de Auteurswet
De Nederlandse regeling staat in artikel 25ca van de Auteurswet. Dit artikel luidt in geheel als volgt:
Lid 1:
De maker die aan zijn wederpartij een exploitatiebevoegdheid heeft verleend, wordt door die wederpartij of zijn rechtsopvolger ten minste eens per jaar en rekening houdend met de specifieke kenmerken van elke sector geïnformeerd over de exploitatie van het werk, met name wat betreft de exploitatiewijzen, de daarmee gegenereerde inkomsten en de verschuldigde vergoeding. De informatie dient actueel, relevant en volledig te zijn.
Lid 2:
Indien de wederpartij of zijn rechtsopvolger ten behoeve van de exploitatie aan een derde een licentie heeft verleend en de wederpartij of zijn rechtsopvolger ten aanzien van onder de licentie vallende exploitatie niet over alle informatie bedoeld in het eerste lid beschikt, verstrekt de licentienemer aan de maker en de wederpartij of zijn rechtsopvolger, op verzoek van één van hen, de ontbrekende informatie. De maker ontvangt van de wederpartij of zijn rechtsopvolger desgevraagd informatie over de identiteit van de licentienemer.
Lid 3:
De informatieverplichting geldt niet, indien het aandeel van de maker bij de totstandkoming van het gehele werk niet significant is, tenzij de maker aantoont dat hij de informatie nodig heeft om een beroep op artikel 25d te kunnen doen.
Lid 4:
Indien de administratieve lasten van het verstrekken van de informatie gelet op de exploitatie-inkomsten van het werk aantoonbaar onevenredig zouden zijn, is de informatieplicht beperkt tot de onder de omstandigheden redelijkerwijs te verwachten informatie.
Reflexwerking voor merchandise
Op grond van de DSM-richtlijn is er een reflexwerking voor bijvoorbeeld de verkoop van merchandise. Deze verkopen moeten dus ook in de exploitatie statements worden betrokken.
Samengevatte toepassing in de algemene praktijk
Wat betekent dit nu samengevat in de algemene praktijk?
- De exploitant moet minstens 1x per jaar
- Een begrijpelijk overzicht sturen
- Over de exploitatie en met name over de manier van exploitatie, wat daarmee wordt verdiend en wat de vergoeding voor de maker
- Waarbij rekening wordt gehouden met de specifieke kenmerken van de sector
- Zodat de maker kan checken of a) zijn vergoeding redelijk is en of b) het werk voldoende wordt geëxploiteerd
- De transparantieplicht geldt ook voor rechtsopvolgers én licentienemers
- De plicht geldt niet als de maker maar een heel klein aandeel heeft in het werk
- Tenzij de maker die informatie nodig heeft om te kunnen controleren of het werk voldoende wordt geëxploiteerd
- Als de administratieve lasten voor het verstrekken van die exploitatie-overzichten te zwaar wegen, dan wordt de plicht beperkt tot wat wel redelijk is
Mate van detail
Ik heb nu al een aantal keer meegemaakt dat er discussie was over de mate van detail van statements. Dat gaat van stukken die niet meer zijn dat één A4-tje met één bedrag, tot een onsamenhangend lijstje getallen tot een Excel-werkboek van 300 rijen. Wat is goed?
De vraag is helaas minder makkelijk te beantwoorden en je krijgt hier nu het enige, echte advocatenantwoord: dat hangt er vanaf.
Wat een rol speelt is met wie je een contract hebt gesloten, wat daarin staat, of de samenwerking internationaal georiënteerd is en hoe dat de afrekeningen eruit zien. Mr. Probz procedeerde daar al eens over tegen Sony. Daarover schreef ik dit uitgebreide artikel.
Financiële verantwoording
Een aanknopingspunt voor de mate van detail kan gevonden worden in de verplichting van een goed opdrachtnemer om openheid te geven over het uitvoeren van een opdracht. Bij een publisher of label speelt natuurlijk een soortgelijke situatie. Uitvoering aan die verplichting kan plaatsvinden door het afleggen van gedetailleerde financiële verantwoording. In een rechtszaak over dit onderwerp is bepaald dat boekhouding, facturen en bankafschriften voorhanden moeten zijn en ter beschikking moeten worden (kunnen) gesteld. De controlefunctie is hierbij van groot belang.
Problemen met transparantie
De transparantieplicht is niet het middel wat de muziekindustrie van alle kwalen verlost. Het volgende probleem blijft bestaan: Hoe weet je of het klopt?
Het is vaak lastig om te verifiëren of alle getallen kloppen. Ja, dan heb je zo’n mooie “audit clause” in je contract staan, maar daarvoor moet je wel eerst op eigen kosten een (register)accountant inschakelen. Die zijn duur, kan ik je vertellen. Het blijft ondoenlijk om te kijken wat (bijvoorbeeld) Sony op haar bankrekening heeft ontvangen van (bijvoorbeeld) Spotify en welk aandeel daarin van jou is als maker/artiest.
Daar komt bij dat sommige informatie in het verleden goed is afgedekt met allerlei geheimhoudingsbepalingen. Het is de vraag of die in de praktijk gaan wijken voor de transparantieplicht. Waarschijnlijk niet, tot daar een onherroepelijk vonnis of arrest ligt.
In de “Transparantiebundel” van Boom Uitgevers staat de transparantieplicht tot in detail beschreven, voorzien van veel juridische context, mocht je van de hoed en de rand willen weten.
Wat kun je doen als maker of artiest?
Met de transparantieplicht in handen, kun je dus als maker om meer gegevens over de relevante exploitatie vragen. De vraag is of je alles boven tafel krijgt, maar exploitanten moeten in ieder geval aan de bak als de statements te kort en ondermaats zijn. Op die manier kun je erachter komen of je een redelijke vergoeding krijgt en hoe de exploitatie – if any – er in de afgelopen periode heeft uitgezien. Dit geldt ook als jouw publisher of label haar rechten in licentie heeft gegeven aan een andere partij. Meten is weten.
Als je denkt dat een label of publisher niets met jouw muziek doet, dan is dit een goed middel om daar achter te komen. Hetzelfde geldt als je de statements niet helemaal vertrouwt.
Wil je meer weten over publishing? Lees dan dit artikel.
Wat moet je doen als publisher of label?
Je moet als exploitant in ieder geval zorgen dat je administratie op orde is en dat je zelf weet hoeveel er binnenkomt en uitgaat. Lijkt me logisch, maar toch is dit niet altijd het geval. Moet je dan nu direct een enorm duur administratiepakket nemen? Nee, dat ook weer niet. De verslaggevingsplichten worden wel met redelijkheid bekeken en het gaat in beginsel alleen om makers die een substantiële bijdrage hebben geleverd aan een werk of master.
Maak transparantie en eerlijkheid een USP en zie dit niet als bedreiging maar als kans. Dat zou niets unieks moeten zijn, maar dat is het in het huidige muzieklandschap helaas wel.
Wil je meer weten over artiestencontracten en de werking in de praktijk? Lees dan dit artikel over de zaak tussen Martin Garrix en Spinnin’ Records en dit artikel over de ruzie tussen Ronnie Flex en Top Notch. Een goed voorbeeld over ruzie over royalty’s staat hier.
Vragen over de transparantieplicht voor exploitanten?
Omdat het hier om relatief nieuwe wetgeving gaat, is de rechtspraktijk daarover nog niet zo uitgebreid. Ik kan me goed voorstellen dat je vragen hebt over dit onderwerp. Ben jij bijvoorbeeld producer of artiest of juist publisher of label? Neem dan gerust contact op voor de adviesmogelijkheden. Ik help je zo snel mogelijk verder.
